Celebrada a a XIX edición do Encontro en Galicia de Profesionais do Dereito Concursal

Fonte: Consello Galego de Economistas

23/10/2025

Organizado polo Consello Galego e celebrado os días 16 e 17 de outubro en Santiago, o XIX Encontro en Galicia de Profesionais do Dereito Concursal puxo de manifesto o difícil momento que vive a profesión. Unha situación marcada, principalmente, polo incremento dos concursos sen masa —con escasa retribución— e polo atraso na aprobación do Regulamento da Administración Concursal. A pesar diso, a maioría dos relatores coincidiu na necesidade de reverter esta tendencia, achegando respostas desde a propia práctica profesional e desde espazos de reflexión como este encontro.

Ramón Juega Costa, codirector do Encontro, foi o encargado de dar a benvida aos máis de cento setenta profesionais do ámbito forense que participaron no foro, tanto de forma presencial —no Auditorio Abanca— como a través da modalidade online, nunha cita que consolida unha vez máis a súa condición de referente no sector. Juega destacou que “aínda que o momento que atravesa a profesión non pode ser máis complicado, tamén é o momento dos profesionais, chamados a estar presentes para, co noso labor, guiar e acompañar tanto ás empresas como ás persoas físicas”.

Acompañaron nesta mesa inaugural a Ramon Xoga, Rubén López Paz (Membro do Comité Directivo do REFOR), Lucy Amigo Dobaño (Presidenta en funcións do Consello Galego de Economistas) Miguel A. Vázquez Taín (Presidente do Consello Xeral de Economistas) e José Tronchoni Albert (Director Xeral de Xustiza da Xunta).

Este último tras admitir que este Encontro é unha cita que cada ano ten agendada “polo seu interese e importancia”, criticou os vaivéns lexislativos nesta materia e deixo unha interesante pregunta sobre a mesa: “¿Está o dereito Concursal pensado e exposto para os concursos sen masa?”.

Taín, pola súa banda, recoñeceu igualmente as dificultades e os problemas que atravesa o sector, subliñando que, na conxuntura actual, “trátase de ofrecer unha resposta adecuada tanto desde a propia profesión como desde o Consello Xeral, tal e como estamos a procurar”. Engadiu que desde a corporación colexial mantense unha actitude de expectativa ante a inminente aprobación do Regulamento do Administrador Concursal, concluíndo a súa intervención cun chamamento ás administracións públicas e aos reguladores para que recoñezan e defendan o labor dos profesionais do ámbito concursal.

Incidiu tamén neste discurso Lucy Amigo, para quen esa demora na aprobación do Regulamento é unha das causas que motiva “o momento non especialmente boiante que atravesa a profesión”, mentres que Rubén López quixo destacar os temas actuais e controvertidos que compoñen o programa desta edición, “que unha vez máis consolidan ao Encontro como un referente para todos os que nos dedicamos a esta materia”.

A primeira dos relatorios configurou como un receitario para acredores no circo da reestruturación e o concurso, cunha pregunta latente no ambiente: ¿Esperar ou actuar?

Francisco Cabarcos Dopico (Garrigues), Manuel García-Villarrubia Bernabé (Uría Menéndez) e José Ignacio Canle Fernández (ABANCA) analizaron os momentos en que resulta procedente adoptar medidas contundentes e aqueles en os que convén optar por unha actitude máis prudente. Ao longo da sesión abordáronse cuestións relativas ás tácticas de presión, o momento oportuno para promover o concurso necesario e as estratexias para xestionar as manobras do debedor.

A modo de titulares, García-Villarrubia sinalou que, “efectivamente trátase dun circo e ademais con varias pistas: a pista da reestruturación, a pista do Concurso, ou a pista daquelas situacións patolóxicas que levan ao peche dunha compañía”. 

Francisco Cabarcos, pola súa banda, referiuse a reforma de 2022 indicando que “tivo todo o sentido nun momento no que ir a Concurso era sinónimo de ir a liquidación, o que sucede é que esta boa ferramenta lexislativa choca coa teimuda realidade e, finalmente, estamos na situación da pixota que se morde a cola”. 

Finalizou José Ignacio Canle, quen, como representante dun acredor profesional, deixou patente que é precisamente a condición de cada acredor a que determina as tácticas a empregar para o cobreo da débeda, “xa que non actúa igual un fondo de investimento que unha entidade financeira”.

A segunda mesa de debate, titulada “Aproximación aos procedementos de insolvencia en Portugal. Diferenzas, similitudes e claves prácticas”, foi levada a cabo por Filipa Ruano Pinto (SPS-Sociedade de Advogados) e Daniela Duque Dous Santos (Xestión Xudicial ABANCA Portugal). Filipa Ruano ofreceu unha análise comparativa dos mecanismos de recuperación empresarial nos marcos normativos luso e español, centrándose especialmente no PER (Processo Especial de Revitalización) e o RERE (Réxime Extraxudicial de Recuperción de Empresas), aínda que ese último é utilizado de maneira moi residual. 

Daniela Duque, tras ofrecer unha visión xeral do proceso concursal e da clasificación de créditos en Portugal, finalizou cunha análise da xurisprudencia recente.

Para concluír xornada matutina do xoves, cobrou protagonismo a difícil cuestión dos créditos laborais, o rol do FOGASA e a cancelación de contratos cando a masa é tan escasa como a paciencia dos acredores. Abraham Cobo Sánchez (FOGASA Cataluña), Catarina Capeans Amenedo (VENTO Avogados e Asores, S.L.P.) e Isabel Olmos Pares (Maxistrada da Sala 4.ª Tribunal Supremo) foron os encargados de conducir esta mesa, que levou por título "Protección e desafíos dos traballadores no concurso de acredores".

Ao comezo da tarde, Bernardo Aramburu Vecino (Socio de Aramburu & Lanero), Jaime Fernández-Obanza Carro (FCH Social e Mercantil) e Alba Pérez-Bustos Manzaneque (Maxistrada da Audiencia Provincial de Valladolid) debullaron os atallos e obstáculos para lograr a anhelada exoneración do pasivo insatisfeito.

Ao longo do relatorio planeou a idea de que esta materia da exoneración nin sequera os profesionais chegan a un entendemento, idea verbalizada por Alba Pérez-Bustos: “O desexable sería que os compañeiros lográsemos pornos de acordo neste asunto, pero creo que aínda nos atopamos lonxe desa situación”.

Pechouse a xornada do xoves coa celebración da mesa de debate titulada "Entre Mareas e Rotores: Leccións prácticas e dilemas xurídicos na valoración de empresas familiares tras os Casos Naviera Armas e Grupo Rator", que reuniu a Ana Campderá Gutiérrez (KPMG España), Miguel Lamo de Espinosa (Gómez-Acivro & Pombo) e a maxistrada Amelia Mª Pérez Mosteiro (Xulgado do Mercantil nº 3 de Pontevedra) .

A xornada do venres deu comezo cunha nova disxuntiva: "¿Salvar a empresa ou amparar aos acredores?", relatorio que deixou patente que o acompasamiento entre o interese na continuidade do negocio e o seu emprego e a máxima satisfacción aos acredores, a xestión de cargas e sucesións, e a seguridade xurídica post-adxudicación convértense nun auténtico exercicio de funambulismo legal.

Protagonizárona Rosario Rodríguez López (Xulgado do Mercantil nº 2 de Pontevedra), que fixo especial fincapé na necesidade dunha publicidade e transparencia adecuadas nos procesos de alleamento de unidades produtivas), Salomé Martínez Bouzas (Xulgado do Mercantil nº 2 da Coruña), que centrou a súa intervención en asuntos como o interese do concurso e o interese dos traballadores, a valoración da oferta e a análise da solvencia do adquirente, e Xavier Domènech Ortí (Consello Directivo do REFOR) quen expuxo un sistema de adxudicación válido para calquera fase do concurso. 

Tras unha breve pausa para retomar enerxías, abordouse o tema do Concurso Necesario, analizado desde a perspectiva dos autos e as incidencias xudiciais. A sesión estivo a cargo de Nuria Fachal Noguer (Maxistrada do Xulgado do Mercantil nº 1 da Coruña), Carlos Nieto Delgado (Maxistrado do Xulgado do Mercantil nº 16 de Madrid) e Javier Vaquer Martín (Maxistrado do Xulgado do Mercantil nº 6 de Madrid), quen ofreceron un percorrido polos principais indicios reveladores da insolvencia, a complexa carga probatoria que leva e as medidas cautelares que poden marcar o devir do procedemento. 

O intercambio de criterios, nun ambiente dinámico e de notable interese práctico, permitiu coñecer distintas estratexias procesuais desde a perspectiva do acredor e do debedor, ofrecendo valiosas ferramentas para afrontar con seguridade a solicitude dun concurso necesario.

Sen solución de continuidade, entrouse de cheo na última mesa, titulada “Cualificación concursal sen reviravoltas: claves, controversias e a arte de sindicar acredores na trastienda procesual”. Jaime Carreira Rafael (socio de EJASO), Pablo González-Carreró Fojón (Maxistrado da Sección 4.ª da Audiencia Provincial da Coruña) e Manuel Marquina Álvarez (Maxistrado do Xulgado do Mercantil n.º 1 de Pontevedra) expuxeron os aspectos máis complexos do procedemento de cualificación concursal, centrándose na apreciación da culpa grave e do dolo, elementos que suscitan un especial rigor xurídico. Así mesmo, analizaron os novos trámites incorporados a esta fase do procedemento, así como a responsabilidade de administradores, directivos e demais suxeitos implicados, cun enfoque técnico e de aplicación práctica.

Deste xeito deuse paso ao acto de clausura do Encontro, no que Isaías González, codirector do mesmo, tomou a palabra para expresar o seu agradecemento aos asistentes, relatores, patrocinadores e equipo organizador, e para emprazar a todos eles á celebración da vixésima edición, “que, sen dúbida, manterá —se non elevará— o nivel que os Encontros veñen ofrecendo ano tras ano como foro de debate e reflexión no ámbito forense, no que os profesionais tomamos a palabra para compartir experiencias, coñecementos e propostas”.